Yenidoğan Sarılığı Nasıl Geçer

Yenidoğan Sarılığı Nasıl Geçer :

Sağlıklı, zamanında doğmuş yenidoğan bebeklerin % 60‘ında, erken doğan bebeklerin % 80‘inde sarılık görülür. Yeni doğan bebeklerde görülen sarılıkların çoğu fizyolojik sarılıktır; yani belli bir tehlike sınırını aşmaz ve bir iki haftada kendiliğinden geçer.

Hemoglobin, alyuvarlarda oksijenin taşınmasına yardımcı olan ve demir içeren bir maddedir. Anne karnındaki, daha doğmamış olan bebeğe fetus denir. Fetusun kanındaki alyuvarlar normal yetişkin bir insandan farklıdır. Fetusun alyuvarlarının hemoglobini HbF (fetal hemoglobin) denilen türdendir. Bebek doğar doğmaz işlevini yitiren bu farklı tipteki (Hb F taşıyan) alyuvarlar hızla parçalanıp yıkılmaya başlarlar ve yerine yeni tipte hemoglobin (HbA -yetişkin hemoglobini) içeren alyuvarlar üretilmeye başlanır.

Bölünerek yıkılan alyuvarlar aşırı miktarda bilirubin maddesi üretilmesine neden olur. Normal bir bünyedeki bilirubin karaciğerde işlenerek vücuttan atılacak biçime getirilir. Bebeğin karaciğerinin aşırı miktarda üretilen biluribini karşılayamadığı durumda, vücuttan atılması gereken bu madde dokularda ve bebeğin kanında birikmeye başlar. Biluribin, sarı renkli pigmentlere sahiptir ve kanda aşırı miktarda biriken bilirubin bebeğin derisine nüfuz ederek bebeğin sarı renkli bir görünüm almasına ve yenidoğan sarılığına neden olur.

Sarılık önce yüzde başlar, göz akı da sararır. Kandaki bilirubin seviyesi arttıkça sırayla, göğüse, karına, kol ve bacaklara doğru ilerler. Ciltteki sarı renk en iyi gün ışığında ya da floresan lamba altında görülür. Parmakla hafifçe burun ya da karın cildine bastırılıp kaldırıldığında, sarı renk daha bariz bir şekilde tespit edilebilir.

Önce hafif bir sarılığı belirlenen bebeklerde, cildindeki sarılığın giderek koyulaşıp belirginleşmesi patolojik sarılık lehine yorumlanmalıdır. Bebek daha çok uyur, emmesi azalır (bu sarılığı daha da arttırır). Eğer bilirubin çok yükselip beyni etkilemişse (kernikterus), o zaman bebek tiz sesle ağlamaya başlar, başını geriye atar, havale geçirebilir. Bu durumdaki bir bebekte çoğunlukla zekâ ve motor gelişim geriliği, işitme, görme sorunları oluşur.

Hangi bebekler sarılık açısından daha dikkatli takip edilmelidir?

  • Anne-bebek arasında kan grubu uygunsuzluğu olan bebekler
  • Erken doğmuş bebekler,
  • Doğum esnasında kafa derisi altında kanama meydana gelmiş olanlar,
  • İlk 24 saatte sarılığı tespit edilenler,
  • Emme sorunu olup buna bağlı olarak iyi beslenemeyen bebekler,
  • Sarılığı iki haftadan uzun süren bebekler,
  • Büyük kardeşlerinin bebeklik dönemlerinde ışık tedavisi ya da kan değişimi gerektirecek kadar sarılık tespit edilmiş olanlar.

Yenidoğan sarılığının sık görülen nedenleri

Fizyolojik (normal) sarılık: Zamanında doğan bebeklerin yaklaşık %50‘sinde, erken doğan bebeklerde ise daha yüksek oranlarda görülür. İlk 24 saatten sonra, genellikle doğumdan sonraki 2. veya 3. günde ortaya çıkar. Karaciğerin henüz olgunlaşmaması ve yeterince bilirubin atamamasına bağlı olarak sarılık oluşur. Genellikle ilk 1-2 hafta içinde kendiliğinden kaybolur ve bilirubin düzey genellikle zararsız seviyededir.

Yetersiz anne sütü alımına bağlı sarılık: Anne sütünün yetersiz alımına bağlı olarak yenidoğanların yaklaşık %5-10 unda gelişir. Belirtileri fizyolojik sarılığa benzer, ancak biraz daha şiddetlidir.

Anne sütüne bağlı sarılık:
Anne sütü alan bebeklerin yaklaşık %1-2 sinde görülür. Bazı annelerin sütlerinde olan özel bir maddenin sebep olduğu, bu maddenin de bebeğin barsaklarından normalden çok daha fazla bilirubini geri emmesine sebep olduğu düşünülmektedir. Bu tip sarılık doğumdan sonraki 4-7. günde başlar; 3-10. haftaya kadar sürebilir. Genellikle zararsızdır. Bazen hastaneye yatırılarak tedavisi gerekebilir.

Kan grubu uyuşmazlığı (Rh veya ABO uyuşmazlığı): Rh negatif (-) bir kadının bebeği Rh pozitifse (+), gebelik esnasında bebeğe ait alyuvarların plasentayı (eş, son) aşarak anne kanında bağışıklık cevabına yol açması ile oluşur. Bu bağışıklık cevabı ancak Rh pozitif bir bebeğin doğumundan veya yapılan düşükten sonra ortaya çıkar. Bağışıklık cevabının şiddeti bundan sonra yapılacak her doğumla birlikte giderek artar. ABO uyuşmazlığında ise hemen her zaman annenin kan grubu O, bebeğin kan grubu ise A veya B‘dir (Anti A duyarlılığı daha sık, Anti B duyarlılığı daha ağır seyirlidir).

Kan grubu uyuşmazlığında annenin kanında oluşan antikorlar, yine plasenta yoluyla bebeğe geçerler. Bebeğin kanını yabancı madde olarak algılayan bu antikorlar bebeğin alyuvarlarının parçalanmasına yol açarlar. Alyuvarların parçalanması ile bebeğin kanında bol miktarda bilirubin oluşur ve bu da sarılığa sebep olur. Kan grubu uyuşmazlıklarında sarılık fizyolojik sarılıktan farklı olarak genellikle ilk 24 saatte başlar. Çok ağır tablolara sebep olabilir. Ancak Rh uyuşmazlığında ilk yapılan doğum veya düşükten sonraki 72 saat içinde anneye Anti D İmmunglobulin (RhoGam) enjeksiyonunun yapılması daha sonra doğacak bebeklerin yaşamını tehlikeye atacak antikorların oluşmasını engelleyebilir.

SENDE YORUM YAP!

Whatsapp