Ayak Bileği Çıkığı

Ayak Bileği Çıkığı :

AYAK ÇIKMASI

Ayağın çıkıkları yaygın görülmez fakat potansiyel olarak sakatlayıcı yaralanmalar sınıfındandır. Yaralanmanın mekanizması basit düşmelerden motorlu araçlara kadar değişebilir. Ayak kompleks bir yapıya sahiptir ve yaralanmalar genellikle sürekli olarak muhtelif yaralanma geçiren hastalarda meydana gelir.

Ayağın Anatomisi

Ayak 26 kemik ve 57 eklemden oluşur. Ayak 3 anatomik ve işlevsel bölgeden oluşur. Ayağın arka tarafı topuk kemiği ve aşık kemiğinden (ayak bileği, talus) oluşur. Orta ayak sandal kemiği, kübik ve 3 adet kuneiform içermektedir. Ön ayak ise 5 ayak tarağına ait kemik (metatarsal) ve 14 parmak kemiği içermektedir.

Ayak ayrıca çok sayıda kemikleşmeye yardımcı olan merkezlerde bulunmaktadır. Bu merkezler bazen yanlışlıkla yaralanma olayları ile kopabilir. Pürüzsüz bir kortikal yüzey ve ilişkili yumuşak doku ödemi eksikliğinin bulunması bu normal varyantların kırıklardan ayırt edilmesine yardımcı olur.

Arka ayak ve orta ayak arasındaki eklemler, Midtarsal veya Chopart eklemlerdir. Bu eklemler talonaviküler ve kalkaneoküboid eklemlerdir. Orta ayak ve ön ayak arasındaki eklemler Lisfranc eklem olarak adlandırılır ve 5 tarsometatarsal eklemden oluşur.

Talus (aşık kemiği, ayak bileği) ve kalkaneus (topuk kemiği) arasındaki subtalar eklem, arka ayakta dönme ve ters dönme türü yaralanmaların meydana geldiği kısımdır. Ön ayağın içe ve dışa çekilmesi öncelikle midtarsal eklem tarafından yapılır. Esnetme ve uzatma hareketlerini ise öncelikle metatarsofalangeal ve interphalangea eklemleri sağlar.

AYAK ÇIKMASI BELİRTİLERİ NELER OLABİLİR?

Ayak ekleminde bir çıkma meydana geldiğinde genellikle aşağıdaki belirtiler görülmektedir;

    Eklem ya da onun ötesinde uyuşma veya karıncalanma
    Özelikle eklemi kullanmaya çalıştığınızda yoğun acı
    Şişme ve morarma
    Hareketlerin sınırlanması
    Şekilsizlikler

HASTANE ÖNCESİ BAKIM
Çıkık tek başına bir yaralanma olduğunda hastaYI mümkün olduğu kadar rahat ettirmek için uzuv hareket ettirilmez ve derhal hasta taşınır. Ayak yüksekte tutulur ve buz varsa yakınlarda bölgeye buz tedavisi uygulanır.

Doğrudan basınç ile kanam kontrol altına alınır ve temiz bir sargı ile herhangi bir açık çıkık kapatılır.

ACİL BÖLÜMÜNDE BAKIM
Yaralanmaların acil ortamda değerlendirilmesi gerekebilir. Ayaktaki bir yaralanma nörovasküler durumların değerlendirilmesi açısından ikincil cerrahinin kısmı olabilir.

Sadece ayaktaki bir yaralanma durumunda nörovasküler durumlar değerlendirilir ve kaydedilir. Acil radyografiler elde edilir. Ortopedist ayak çıkığı için daha uygun olan tedaviyi ve gerekli düzenlemeleri yapacaktır.

Ayaktaki ağır yaralanmalardan sonra gelişen kompartman sendromu olasılığını unutmayın. Kompartman sendromunun genel belirtileri yaralanma ile ilişkili şiddetli ağrı ile maskelenmiş olabilir. Bu problemin teşhis edilmesindeki başarısızlık kasın sürekli kasılı kalması, deformite ve kronik ağrının dahil olduğu uzun süreli anormal durumlara yol açabilir. Bu komplikasyonların varlığını gösteren bir bulgu varsa ayaktaki kompartman baskılarının ölçümü yapılmalıdır.

TEDAVİ
Çıkma şüphesi olduğu düşünüldüğünde derhal gerekli ön tedbirler alındıktan sonra hemen doktora görünülmelidir. Çıkıklarda müdahalenin 6 saati geçmesi uygun değildir ve geçmesi halinde çıkık tedavisi güçleşebilir.

İster mekanik isterse de ameliyatla olsun çıkığın durumuna göre çıkık kemikler eski haline geri döndürülür. Şayet ameliyat ile düzeltme yapılmış ise dizden ayak parmaklarına kadar splint yada atel kullandırılabilir. Tedavi süresince çıkık bölgeye vücut ağırlığı bindirmemeye çalışılmalıdır. 8-10 gün sonra büyük ihtimal ile dikişler alınacak ve splint çıkarılacaktır. Bu muameleyi, ayağın alçıya alınması takip edebilir. Ayak alçıda iken yürüme sağlanabilmektedir. Yaklaşık 6 ay kadar alçıdan sonra banyo yapılabilir. Bölgeye buz masajı uygulanabilir ve bölgeye hafif masajlar yapılabilir.

İLAÇLAR NELER OLABİLİR?
Her ayak çıkması ameliyat kadar ciddi olmayabilir. Hafif vakalarda doktor tarafından yazılmayan ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Şiddetli ağrı durumunda doktorunuz daha kuvvetli ilaçlar reçete edebilir.

Çıkığın tedavi sürecinde beslenme de önemli yer tutmaktadır. Parotein bakımından zengin ve sıvı tüketiminin ağırlıkta olduğu beslenme menüsünü tercih edin. Proteinler iyileşme sürecini hızlandırır ve sıvılar ise hareketsizlikten kaynaklanan kabızlığa mani olur.

Ayak bileğinin yapısına tibia adı verilen bacak kemiği, fi- bula adı verilen kaval kemiği ve talus adı verilen ayak kemiği katılır. Ayak bileği bölgesinde oluşan yaralanma sonrasında bu kemikleri bir arada tutan bağların kopması veya kemiklerde kırıkla birlikte çıkık görülebilir. Ayak bileği çıkığında çevre yumuşak dokuların, sinirlerin, kasların ve damarların daha fazla zarar görmesi önlenmelidir.Ayak bileği çıktığında aşırı ağrı, ayak bileğinde hareket kaybı, şekil bozukluğu, yaralanan bölgede hassasiyet, şişme, morarma, kan damarlarının ya da1 sinirlerin sıkışması veya kopması sonucu ayağı hissetmeme gibi bulgular vardır.Ayak bileği çıkığı ile karşılaşıldığında ilkyardım ilkeleri uyarınca bacak sabitlenmeli ve hızla hastaneye gidilmelidir. 
 
Ayak bileği çıkığı kemiklerde kırılma, bağlarda, sinirlerde ya da damarlarda kopma gibi yaralanmaları da beraberinde getirebilir. Çıkıkla birlikte kırık varsa ve ayak bileği eklemi sağlamlığını kaybetmişse cerrahi girişim ve tespit gerektirir. Tespit süresinin sonunda fizik tedavi ve sportif rehabilitasyonla yaralanan dokuların hızla iyileştirilmesi ve hareket yeteneğinin geriye kazandırılması amaçlanır.Çıkığın ve beraberindeki yaralanmanın şiddetine bağlı 12- 18 haftalık iyileşme süreci vardır. Özellikle ilk kez oluşan ayak bileği çıkıklarında uygun cerrahi ile eklem kısa sürede eski haline döner.

SENDE YORUM YAP!

Whatsapp